Kielce: powstanie inwentaryzacja Cmentarza Starego
Opracowanie kompletnej inwentaryzacji zabytkowego Cmentarza Starego w Kielcach, "mapy miasta zmarłych" i udostępnienie tego zespołu danych w ciągu najbliższego roku na stronie internetowej zapowiada prezes miejscowego Stowarzyszenia Ochrony Dziedzictwa Narodowego Stanisław Szrek.
- Prace dokumentacyjne w tym zakresie zostały rozpoczęte przed kilkunastoma laty przez pasjonatów historii Kielc Zdzisława i Teresę Sabatów, a także dr Urszulę Oettingen. Chcemy wykorzystać ich dorobek; obiecali w tym pomóc pracownicy i studenci Instytutu Historii Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach - powiedział Stanisław Szrek.
Zgodnie z planami stowarzyszenia, końcowe opracowanie inwentaryzacyjne powinno obejmować wykaz wszystkich obiektów na Cmentarzu Starym, a ponadto - w przypadku tych, które podlegają ochronie konserwatorskiej - także ich metrykę, czyli datę powstania, ewentualnie remontu oraz biogramy zmarłych, którzy byli osobami publicznie znanymi lub zasłużonymi.
Szrek przypomniał, że Teresa i Zdzisław Sabatowie wydali przed 16 laty "Przewodnik po wybranych grobach ludzi zasłużonych dla regionu" odnoszący się do ponad 200 nazwisk osób pochowanych na Cmentarzu Starym w Kielcach, a Urszula Oettingen opublikowała artykuły poświęcone cmentarzom - m.in. "Ratujmy zabytki kieleckich cmentarzy" oraz "Kielce i kielczanie w XIX i XX wieku". Z kolei, prof. Jerzy Szczepański jest autorem kieleckiego słownika biograficznego "Architekci i budowniczowie", w którym wiele haseł dotyczy osób pochowanych na najstarszej nekropolii Kielc.
Cmentarz Stary w Kielcach zajmuje pięć hektarów. Mieści groby wielu pokoleń kielczan i mieszkańców okolic - katolików, ewangelików, prawosławnych i unitów. Specyfiką nekropolii są pomniki z elementami żeliwnymi, wykonanymi w okolicznych zakładach odlewniczych. Wiele cennych nagrobków wykuto też z piaskowca i marmuru. Od 1980 r. ochroną konserwatorską objęty został układ przestrzenny, drzewostan oraz nagrobki i kaplice sprzed 1939 r. na terenie całej nekropolii. Najstarszy obiekt - słup z figurą św. Józefa - powstał w 1776 roku.
Działająca przy kieleckim Stowarzyszeniu Ochrony Dziedzictwa Narodowego komisja opieki nad cmentarzami organizuje od 1993 roku w mieście kwesty na rzecz ratowania zabytkowych nagrobków. Za pieniądze uzyskane dzięki zbiórce oraz przekazane przez sponsorów - głównie lokalny samorząd - uratowano już ponad 200 nagrobków, czyli około 25 proc. zabytkowych budowli na kieleckich cmentarzach. W zeszłym roku zebrano rekordową sumę prawie 50 tys. zł. Dzięki temu, że urząd miasta dołożył drugie tyle, w ciągu ostatniego roku odnowiono 11 zabytkowych grobów.