Judaika w Kielcach

[RZ]

A jest tu jakiś problem z kwestiami własnościowymi? - dom modlitwy już dawno został odzyskany wraz z okolicznymi kamienicami przez rodzinę Zagajskich.

[Johny]

Owszem, jednak sama rodzina ,zamieszkująca w USA, nie jest zainteresowana rewitalizacją, pracami remontowymi. Możliwość zakupu kamienic również jest ograniczona, ponieważ proponowana cena jeszcze do niedawna (nie wiem jak jest teraz, podejrzewam że podobnie) była zaporowa.

[rowerzysta]

Kielcki kirkut,zdjęcie z 1915 r

[rzeczownik]

Skoro mowa jest o majątku rodziny Zagajskich, to warto napisać jeszcze o powojennych losach przedsiębiorstwa eksploatującego kamieniołom "Wietrznia".
Po zakończeniu działań wojennych do Kielc powrócił Henryk Zagajski, który jeszcze w 1945 r. uzyskał postanowienie sądu grodzkiego o wprowadzeniu go w posiadanie nieruchomości "Wietrznia" przy ul. Wojska Polskiego 75 opuszczonej przez Henryka Chaima, Mieczysława i Eljasza Zagajskich, Surę Cytlę Ehrlichową i Cyrlę Wilmerową wraz ze znajdującą się na niej fabryką Zakłady Wapienne A. Zagajski i Synowie spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.
Przedsiębiorstwo funkcjonowało aż do 10 listopada 1949 r., kiedy to przeszło pod przymusowy zarząd państwowy sprawowany przez Krakowsko-Kieleckie Zakłady Przemysłu Wapiennego przedsiębiorstwo państwowe w Krakowie (to samo, które zarządzało Kadzielnią). Jeszcze przez rok, do dnia 14 listopada 1950 r. w rękach prywatnych pozostawały Zakłady Wapienne "Wietrznia" A. Zagajski i synowie spółka jawna, będące prawnym właścicielem wcześniej wymienionej spółki dzierżawnej. Ostatecznie przedsiębiorstwo zostało formalnie przejęte na własność państwa w dniu 25 stycznia 1951 r.

[rzeczownik]

I znowu temat majątku rodziny Zagajskich. Sprzedaż kamienicy przy ul. Słowackiego 3. Ciekawe czy z parcelą, na której stoi dom modlitwy.
Poziom merytoryczny artykułu mizerny, ale sama informacja warta odnotowania.

http://kielce.gazeta.pl/kielce/1,35265, ... maja_.html

[RZ]

Byłem tam dzisiaj w związku z tym artykułem. To jest kawał ciekawej XIX-wiecznej zabudowy. Zastanawia mnie, dlaczego przy tym artykule są tylko zdjęcia od strony podwórka... Oficyna jest tam wyższa niż kamienice frontowe -ma 3 piętra. Oby Tworkowie nie chcieli tego wyburzyć.

[rzeczownik]

Za czasów poprzednich właścicieli budynki niszczały w zastraszającym tempie. Pamiętam piękny mosiężny kran z rzygaczem wychodzący ze ściany kamienicy, po którym obecnie straszy tylko wyrwa w murze.

PS. Właśnie znika inne świadectwo przeszłości naszego miasta związane ze starozakonnymi. Wyburzaniu ulegają kamienice położone między jezdniami ulicy Warszawskiej, w których mieścił się szpital żydowski z czasów getta. Piszą o tym w innym wątku na forum.

[rowerzysta]

Film o historii kielczan i Żydów"Sztetl".
http://kielce.gazeta.pl/kielce/1,35255, ... otowy.html

[TomanoMo]

Żydowski dom modlitwy ma być zabytkiem. Nowy właściciel nie mówi "tak"

Wiele wskazuje na to, że Kielce wzbogacą się o kolejny zabytek - żydowski dom modlitwy przy ul. Słowackiego. - To cenny element kulturowy miasta. Chcemy mieć większy wpływ na jego los - argumentuje konserwator zabytków.

Niepozornie wyglądający dziś budynek stoi na podwórku kamienicy przy ul. Słowackiego 3. Niszczeje od lat - jest zamknięty, a przez okna widać, że w środku leżą jakieś rupiecie. Na ścianie są malowidła. - To jedyny zachowany żydowski dom modlitwy, z atrakcyjnie pomalowanymi ścianami wewnętrznymi. Przed wojną takich domów było kilka - mówi Janusz Cedro, wojewódzki konserwator zabytków. Kilka tygodni temu wszczął on procedurę wpisania budynku do rejestru zabytków. - Zmienił się właściciel, a poprzedni nie podejmował nawet korespondencji. Tymczasem to cenny element kulturowy miasta i chcemy mieć większy wpływ na jego los, bo obiekt niszczeje - tłumaczy konserwator zabytków. Dodaje, że doszło już do spotkania w tej sprawie. - Właściciel nie powiedział "nie" dla wpisu. To godne pochwały, bo sam wpis oznacza na przykład obowiązek konsultacji z konserwatorem wszystkich prac i jest jakimś ograniczeniem praw własności - dodaje Cedro. Zapowiada, że jeszcze w tym miesiącu dojdzie do wizji lokalnej, co pozwoli na precyzyjne określenie zakresu ochrony.

Nowy właściciel nieruchomości to kielecka firma Dorbud, która kilka miesięcy temu kupiła kamienicę pomiędzy ul. Słowackiego i Śniadeckich, a z nią podwórko i dom modlitwy. - Ale nie powiedzieliśmy też "tak" dla wpisu do rejestru zabytków - zauważa na wstępie Tomasz Tworek, prezes Dorbudu. Nie ukrywa, że był trochę zaskoczony decyzją konserwatora. - Chociaż nie do końca, bo wiedziałem, że stoi tam budynek kultu religijnego. Dlatego już wcześniej prowadziłem konsultacje na jego temat ze środowiskami żydowskimi. Z drugiej strony przez kilkadziesiąt lat ten obiekt niszczał i nie był wpisany do rejestru, a gdy zmienił się właściciel, wszczęto taką procedurę. Rozumiem jednak, że urząd ochrony zabytków też rządzi się swoimi procedurami i to szanuję - dodaje. Prezes Tworek nie chce zdradzić, jakie są plany wobec budynku, tłumacząc, że trwają rozmowy z konserwatorem zabytków i środowiskami żydowskimi co do jego przyszłości.

- Wyburzenie jest wykluczone, ale są różne możliwości jego zachowania, szczególnie że nie przedstawia on jakichś specjalnych wartości artystycznych, a i malowania we wnętrzu nie są pierwszej klasy. Tu raczej chodzi o wątek historyczny i emocjonalny - argumentuje.

Jak dowiedziała się "Gazeta", pod uwagę brane jest m.in. przesunięcie budynku albo przeniesienie jego wyposażenia i wystroju. - To nie jest duży obiekt, więc możliwości techniczne są różne. Ale jest naprawdę za wcześnie, żeby o tym mówić - kończy prezes Tworek.

Dom modlitwy

Dom modlitwy na ul. Słowackiego ma blisko 90 lat - w 1922 roku wybudował go Herszel Zagajski. Był jednym z największych kieleckich przedsiębiorców przedwojennych - do niego należał m.in. Zakład Wapienny "Wietrznia". Dom modlitwy ma 54 m kw. powierzchni i jednocześnie mogło się w nim modlić 80 osób. Po wojnie w budynku był magazyn, m.in. w latach 80. przechowywano tam szczotki kominiarskie. Na początku lat 90. zwrócono go spadkobiercom.

Źródło: http://kielce.gazeta.pl/kielce/1,35255, ... iciel.html

[RZ]

pod uwagę brane jest m.in. przesunięcie budynku albo przeniesienie jego wyposażenia i wystroju.

Bardzo źle to świadczy o p. Tworku, który w dodatku publicznie kreuje się na mecenasa kultury. Wydawałoby się, że zostawić i wyremonotować (w oryginalnym miejscu i kontekście) tak mały i jednocześnie w skali kraju unikalny obiekt nie powinno być zbytnim problemem, jednak p. Tworek "kombinuje"... Można się domyślać, że jego plany wobec zespołu kamienic między ulicami Śniadeckich a Słowackiego mogą być podobne do planów wobec kamienic z nieszczęsnej Paderewskiego.

[sailor_ck]

Tworek się nie kreuje na mecenasa kultury, tylko nim rzeczywiście jest. Oby każdy wydawał równie dużą część swoich dochodów na kulturę.

Druga sprawa - chciałoby się zachować w Kielcach drewniane domy, dziewiętnastowieczne cegły i przedwojenne podwórka - cały ten klimat małego miasteczka. ale nie zawsze się da. Utrzymanie obecnego skansenu na Słowackiego byłoby za drogie, a dostosowanie go do współczesnych potrzeb mieszkaniowych zniszczy klimat tego miejsca. Jak się nie odwrócić - dupa zawsze będzie z tyłu.

[kamilkw]

Żeby być mecenasem kultury, trzeba się na niej znać a nie tylko wydawać pieniądze.

[RZ]

Akurat to podwórko to nie jest klimat małego miasteczka tylko starego miasta z prawdziwego zdarzenia (oficyna jest nawet wyższa niż frontowe kamienice - 3-piętrowa). W Kielcach jest mało takich miejsc. Co to w ogóle znaczy "za drogie"? A jak jest w innych miastach? Wg mnie cały zespół zabudowy "Nowego Rynku" czyli placu Wolności z przyległościami powinien byc wpisany do rejestru zabytków. Ale to dygresja. Przede wszystkim, to co tu najważniejsze czyli dom modlitwy jest, jak wynikało z publikacji w "Spotkaniach z zabytkami" około 10 lat temu (dzięki tej publikacji został odkryty), na ziemiach polskich UNIKATEM. Po prostu mimo, że nie jest ani piękny ani zbyt stary, nie ma takich innych - z zasady nie stosowano malowideł w takich domach modlitwy.
Niezmiennie sie dziwię, że ani poprzeni właściele czyli rodzina żydowska, ani w ogóle środowiska żydowskie nic z nim nie robiły...
Dla mnie jest "oczywistą oczywistością", że taki unikatowy obiekt powinien być pieknie odnowiony i właściwie wykorzystany i to w miejscu, gdzie go oryginalnie wybudowano. A już szczególnie w Kielcach, gdzie stosunki polsko-żydowskie przysłania historia pogromu.

[rzeczownik]

Znając życie, sprawa zakończy się tak jak temat kamienic przy ulicy Warszawskiej. Tam przed wyburzeniem wycięto balustrady przeznaczone do miejsca pamięci. Tutaj, może wytną choć fragmenty polichromii.

[Dywizjon303]

W "Mazel tov" już poprawili nazwę, przynajmniej na stronie internetowej.
http://www.mazeltov.pl/